Функција на кожата

1. Заштитна функција

2. Терморегулација

3. Секреторна функција

4. Имунолошка активност

5. Меланогенетска

6. Сетилна функција.

Функција на кожата според Becutan

Анегдота за функција на кожата

Нокти

Нокти (ungues, onyx), во потесна смисла на зборот претставуваат рожни (кератински) плочки,епидермален продукт, кои покриваат дел од дорзалната страна на дисталната фаланга на прстите на рацете и нозете.

Влакна

Влакна (pili,trichos), се кератинизирани творби, имплантирани на кожата во кавитет наречен фоликул. Ја покриваат речиси целата површина на кожата, освен-дланките, табаните, воларната страна на прстите, дорзалната страна на дисталните фаланги, гланс пенис, внатрешната страна на labia majora et minora vulvae. На главата се нарекуваат: capilli, на брадата barbae, во аксилата hirci, на клепките cilia, на веѓите supercilia, во носните отвори vibrissae ,во надворешниот ушен канал targi. Зачетокот на влакната е во третиот ембрионален месец, а конечно формирање до петит ембрионален месец. Влакнениот фоликул и влакното имаат ектодермално поиекло, а папилите потекнуваат од мезодермот. Влакното содржи два главни дела-надворешен (scapus pili) и внатрешен (radih pili), кој завршува во дермот со едно задебелување во вид на луковица (bulbus pili), чиј долен пол е вдлабнат и таму е сместена papilla pili. Дното на булбусот е matrih pili, затоа што содржи живи клетки од кои расте влакното. Самото влакно е составено од три слоја:

·       надворешен (cuticula pili)

·       кортикален(cortex pili)

·       среден(medulla pili)

градени од модифицирани епидермални клетки. Влакната кај човекот растат и одпаѓаат следејќи еден еволутивен циклус кој содржи три фази:

1)     анагена фаза - долга од повеќе години, карактеризирана со кератогена активност -фаза на растење на влакното.

2)     катагена фаза - кратка, од неколку недели - фаза на обратен развој

3)     телогена фаза - од неколку месеци - фаза на одумирање на влакното

Лојни жлезди

Лојни жлезди (glandulae sebacae), се распоредени насекаде по кожата, освен на дланките и табаните. Региите на телото каде се најмногу присутни се нарекуваат себороични регии (капилициум, чело, нос, назолабијална и ментална бразда, ретроаурикуларно ,стернална и интерскапуларна регија). Иако се врзуваат за влакнениот фоликул се наоѓаат и на места на модифицирана кожа која не содржи влакна-брадавиците на дојките, glans penis, prepucium, labia majora et minora vulve. Понекогаш ги има и на букалната слузокожа,а на очните капаци има модифицирани себацеални жлезди (meibom-ови жлезди). Лојните жлезди се алвеоларни, холокрини жлезди, што значи нивниот секрет се создава по пат на распаѓање на сопствените клетки. Нивната секреција започнува интраутерино, се одржува високо во неонаталниот период, потоа се до пубертетот е мала, а со пубертетот се интензивира за да во адолесценцијата го достигне максимумот, и со стареење постепено опаѓа. Секрецијата е сиимулирана од андрогените хормони, додека естрогените делуваат инхибиторно. Чистиот себум е граден од: триглицериди (55-60%), восочни естри, сквален, холестерол и холестеролски естри. Себумот ја омастува површината на кожата, ја штити од сушење со што се одржува нејзината еластичност, а создава и неповолна бариера за развој и пенетрација на микроорганизми.

Потни жлезди

Потни жлезди (glandulae sudoriparae seu sudoriferae) се наоѓаат насекаде во човековата кожа. Се делат на два типа:

·       екрини или мали потни жлезди

·       апокрини или големи потни жлезди.

Екрини (мали) потни жлезди се вистински потни жлезди, сместени во целата кожа ги има околу 3 милиона, распоредени со различна густина во различни регии на телото. Најгусти се на дланките, стапалата, челото и аксилите. Ги нема на слузокожите, glans penis I preputium кај мажите, clitoris I labia minora кај жените. Тие се прости тубуларни и по типот на секреција мерокрини жлезди составени од два дела:секреторен дел и изводен канал. Во составот на потта водата учествува со околу 98-99%, а со 1-2% застапени се различни неоргански и органски материи (Na, Cl, K, млечна киселина, уреа, амонијак, аминокиселини, протеини, витамини, имуноглобулини и др.) преку потта се излачуваат и медикаменти: арсен, бром, салицилати, антимикотици и др. Екрините жлезди со продукција на потта имаат важна улога во одржување на нормалната телесна температура, хидратацијата на корнеалниот слој и формирање на заштитен липиден слој, се елиминираат различни токсични материи, таа делува бактерицидно и фунгицидно. Во услови на висока надворешна температура, фебрилни состојби, емоционален стрес, под дејство на некои медикаменти и други стимулси, продукцијата на потта може да се зголеми на 2-3 литра на час или дневно до околу 10 литра.

Апокрини (големи) потни жлезди се разликуваат од екрините по потекло, распоред, големина и начинот на секретирање. Потекнуваат од примарната епителијална основа како и лојните (себацеални) жлезди и влакнениот фоликул. Распоредени се само во неколку подрачја на кожат-аксилите, аногениталната регија, ареолите на дојката, а како модифицирани ги има во надворешниот ушен канал (церуминозни жлезди), во очните капаци (moll-ови жлезди) и во дојката (мамарни жлезди). Апокрините исто како и екрините се тубуларви жлезди, градени од два дла-секреторен дел и изводен канал. До пубертетот апокрините жлезди се мали и нефункционални, а се активираат под дејство на полови хормони. Секретот не е пот, туку млековидна вискозна супстанција, без мирис, богата со масти, кои по излевањето на површината на кожата од бактериската микрофлора се разградуваат до масни киселини, кои се со непријатен мирис. Нивната секреција не е континуирана и е контролирана од адренергичниот систем.

Аднекси на кожата

•   потни жлезди(екрини и апокрини)
•    лојни жлезди
•    влакна
•    нокти